Казан арты татар авылларында милли аяк киемнәре җитештерү тарихыннан (Ямаширмә авылы мисалында)
Баһаветдинова Х.З.
245-255 б.
doi.org: 10.22378/he.2023-8-2.245-255
Каюлы күн сәнгатенә караган милли аяк киемнәре җитештерү тарихы галимнәр тарафыннан яхшы гына өйрәнелгән. Тәкъдим ителгән мәкаләдә автор Ямаширмә авылы мисалында Казан арты каюлы читек тегүчеләренең Казан бистәләре эшмәкәрләре белән тарихи бәйләнешен күрсәтергә омтыла. ХIХ йөз ахырында башланып киткән үзенчәлекле бу һөнәрнең әртилләргә оешу этаплары анализлана. Совет чорында эшчеләрнең эш ысуллары һәм хезмәт шартлары бәян ителә.
С.Петербург шәһәрендә 1913 елда уздырылган “Икенче Бөтенроссия вак һөнәрчеләр күргәзмәсе”ндә Ямаширмә авылы хатын-кызларының катнашулары турындагы мәгълүмат фәнни әйләнешкә беренче тапкыр кертелә. Мәкаләдә Татарстан Республикасы Дәүләт архивы һәм Арча муниципиаль архивы фондлары чыганакларын өйрәнүгә өстенлек бирелә.
Төп төшенчəлəр: каюлы читек, кәсеп, Казан арты авыллары, Ямаширмә авылы, әртилләр, күргәзмәләр, “Милли аяк киемнәре җитештерү берләшмәсе”
Цитаталаштыру: Багаутдинова Х.З. Казан арты татар авылларында милли аяк киемнәре җитештерү тарихыннан (Ямаширмә авылы мисалында) // Историческая этнология. 2023. Т. 8. № 2. С. 245–255. DOI: 10.22378/he.2023-8-2.245-255
ЧЫГАНАКЛАР ҺӘМ МАТЕРИАЛЛАР
Арча муниципаль архивы (АМА). 500 ф. 1 тасв. 1 эш.
АМА. 500 ф. 1 тасв. 3 эш.
АМА. 500 ф. 1 тасв. 43 эш.
АМА. 500 ф. 1 тасв. 46 эш.
АМА. 500 ф. 1 тасв. 47 эш.
АМА. 500 ф. 1 тасв. 101 эш.
АМА. 500 ф. 1 тасв. 120 эш.
АМА. 500 ф. 1 тасв. 429 эш.
АМА. 500 ф. 1 тасв. 566 эш.
АМА. 500 ф. 1-л. тасв. 85а эш.
АМА. 500 ф. 1 л. тасв. 106а эш.
Бәширов Г. Туган ягым – яшел бишек // Казан утлары. 1967. 8 сан. 38–69 б.
Галеев (Галиев) Мухаммадзян Ибнаминович // Tatarica. Онлайн-энциклопедия. URL: https://tatarica.org/ru/razdely/istoriya/novoe-vremya/personalii/galeev-galiev-muhammadzyan-ibnaminovich (мөрәҗәгать итү датасы: 29.05.2023).
Материалы исследования промыслов населения Казанской губернии. Казань, 1887.
Обзор кустарных занятий в Казанской губернии. Казань, 1896.
Россия Дәүләт борынгы актлар архивы (РДБАА). 350 ф. 2 тасв. 1182 эш.
Россия Оборона министрлыгы үзәк архивы (РОМҮА). 3 ф. 686044 тасв. 2424 эш.
РОМҮА. 60 шкаф, тартма 1.
Татарстан Республикасы Дәүләт архивы (ТР ДА). 81 ф. 14 тасв. 11 эш.
ТР ДА. Р–303 ф. 1 тасв. 303 эш.
ТР ДА. Р–787 ф. 1 тасв. 478 эш.
ТР ДА. Р–787 ф. 1 тасв. 578 эш.
ТР ДА. Р–787 ф. 1 тасв. 793 эш.
ТР ДА. Р–787 ф. 1 тасв. 849 эш.
ТР ДА. Р–787 ф. 1 тасв. 959 эш.
Указатель второй Всероссийской кустарной выставки в С.-Петербурге 1913 года, устроенной Главным управлением землеустройства и земледелия. Санкт-Петербург: тип. «Якорь», 1913.
Экономическое положение сельского населения Заказанья (XIX – начало ХХ века): сборник документов и материалов / сост., автор предисловия, примечаний, научно-справочного аппарата Х.З. Багаутдинова. Казань: Институт истории им. Ш. Марджани АН РТ, 2022.
ФӘННИ ӘДӘБИЯТ
Валеев Ф.Х. Народное декоративное искусство Татарстана. Казань, 1984.
Валеев Ф.Х. Орнамент казанских татар = Казан татарлары орнаменты. Казань, 1969.
Валеев Ф.Х. Татарский народный орнамент. Казань, 2002.
Валеева-Сулейманова Г.Ф. Декоративное искусство Татарстана: 1920-е – начало 1990-х годов. Казань, 1995.
Воробьев Н.И. Казанские татары. Казань, 1953.
Гулова Ф.Ф. Татарская национальная обувь (искусство кожаной мозаики). Казань: Таткнигоиздат, 1983.
Саттарова Л. Сәхтиян читек, саурый үкчә… Казан, 2013.
Фукс К.Ф. Казанские татары в статистическом и этнографическом отношениях. Казань, 1991.
Автор турында белешмə: Баһаветдинова Халидә Зиннәт кызы, Идел буе һәм Урал алды тарихы бүлеге фəнни хезмəткəре, Татарстан Республикасы Фəннəр академиясенең Ш. Мəрҗани исемендəге Тарих институты (420111, Батурин ур., 7А, Казан, Россия Федерациясе); halida12_61@mail.ru
Редакциягә керде 6.06.2023 Басылуга кабул ителде 5.07.2023
Онлайн басылды 24.10.2023
| 
